Polska jest obecnie największym beneficjentem Funduszy Europejskich. Na lata 2014-2020 ze wspólnego budżetu otrzymaliśmy aż 82,5 mld euro. Skąd pochodzą pieniądze? Budżet Unii Europejskiej tworzą głównie dochody pochodzące z państw członkowskich. Obecnie budżet Unii osiąga poziom ok. 1% dochodu narodowego brutto Unii. Budżety roczne są ustalane w granicach wyznaczonych przez długoterminowy plan finansowy, zwany także perspektywą finansową Unii Europejskiej. Dzięki temu wydatki są ponoszone w sposób przewidywalny. Obecny plan finansowy obowiązuje do 2020 r. Struktura Funduszy Europejskich Unia Europejska wydaje pieniądze za pośrednictwem różnych funduszy, programów i instrumentów finansowych. Pięć głównych funduszy wspiera rozwój gospodarczy wszystkich krajów Unii zgodnie z celami <a href="http://ec.europa.eu/europe2020/index_pl.htm">strategii Europa 2020</a>. Są to: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - jego celem jest zmniejszanie różnic w poziomie rozwoju regionów w Unii i wzmacnianie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej UE jako całości. Z funduszu pochodzi m.in. wsparcie inwestycji produkcyjnych i infrastrukturalnych oraz wsparcie udzielane małym i średnim przedsiębiorcom. Europejski Fundusz Społeczny - głównym celem funduszu jest walka z bezrobociem w krajach członkowskich. Pieniądze z Europejskiego Funduszu Społecznego zwiększają możliwość zatrudnienia i kształcenia. Z jego środków współfinansowana jest pomoc dla różnych regionów i grup społecznych, w szczególności dla osób zagrożonych ubóstwem oraz dla ludzi młodych wchodzących na rynek pracy. <a href="https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/europejski-fundusz-spoleczny/">Dowiedz się więcej o Europejskim Funduszu Społecznym</a>. Fundusz Spójności - jest to fundusz przeznaczony dla państw członkowskich, których dochód narodowy brutto (DNB) na mieszkańca wynosi mniej niż 90% średniej w UE. Jego celem jest zredukowanie różnic gospodarczych i społecznych oraz promowanie zrównoważonego rozwoju głównie poprzez duże inwestycje w zakresie infrastruktury transportowej i ochrony środowiska. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich - fundusz ten zajmuje się wspieraniem przekształceń struktury rolnictwa oraz wspomaganiem rozwoju obszarów wiejskich. Europejski Fundusz Morski i Rybacki - fundusz wspiera restrukturyzację rybołówstwa państw członkowskich. W sumie, poprzez te fundusze Unia Europejska planuje przekazać do 2020 roku prawie połowę swego całego budżetu (ponad 453 mld euro) na pomoc krajom członkowskim. Poza istniejącymi funduszami Unia przeznacza w latach 2014-2020 specjalne środki na nowe programy dające dodatkowe wsparcie w różnych obszarach: <a href="http://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/">Program Horyzont 2020</a> ma stymulować prowadzenie prac badawczych na najwyższym poziomie, wspierać współpracę międzynarodową, innowacyjne przedsiębiorstwa itp. (80 mld euro), <a href="http://ec.europa.eu/growth/smes/cosme/">Program COSME</a> ma ułatwić małym i średnim przedsiębiorstwom dostęp do rynków na terenie Wspólnoty i poza nią, a także ma zapewnić łatwiejszy dostęp do finansowania poprzez gwarancje kredytowe i kapitał (2,3 mld euro), <a href="https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/zasady-dzialania-funduszy/program-laczac-europe/">Program "Łącząc Europę</a>" będzie najważniejszym instrumentem finansującym strategiczne inwestycje w infrastrukturę w zakresie budowy dróg, linii kolejowych, sieci energetycznych, a także rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych (33 mld euro) <a href="http://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/index_pl.htm">Program Erasmus+</a> ma ułatwić pobyt młodych ludzi na stażach za granicą, co w rezultacie przyniesie poprawę ich umiejętności i zwiększy szansę na zatrudnienie (15 mld euro), <a href="http://ec.europa.eu/programmes/creative-europe/">Program Kreatywna Europa</a> więcej środków otrzyma europejska kultura, kino, telewizja, muzyka, literatura, teatr, dziedzictwo kulturowe i inne powiązane dziedziny (1,5 mld euro). Na co wydawane są fundusze? Unia Europejska w strategii Europa 2020 określiła swoje cele strategiczne i priorytety rozwoju. Na tej podstawie wyznaczone zostały tzw. polityki horyzontalne. Każdy projekt, który ma być realizowany z udziałem Funduszy Europejskich, jest oceniany w kontekście zgodności z trzema podstawowymi politykami: 1 Zrównoważony rozwój Unia stara się dbać o to, by rozwój gospodarczy Europy nie odbywał się kosztem środowiska naturalnego. Ponadto Unia promuje racjonalne i oszczędne korzystanie z zasobów naturalnych oraz ochronę środowiska poprzez ograniczenie emisji gazów czy upowszechnienie technologii przyjaznych środowisku. 2 Równość szans Przedsięwzięcia współfinansowane ze środków europejskich powinny być zgodne z polityką równości szans. Oznacza to zapewnienie równego traktowania kobiet i mężczyzn. Nie dopuszcza się dyskryminacji ze względu na wiek, poglądy, pochodzenie, religie czy niepełnosprawność. 3 Społeczeństwo informacyjne Realizacja polityki społeczeństwa informacyjnego polega na upowszechnianiu nowoczesnych technologii informacyjnych w życiu codziennym obywateli, przedsiębiorstw i administracji publicznej. Coraz ważniejszym obszarem działań Unii Europejskiej staje się także polityka rozwoju przestrzennego. Jej głównym zadaniem jest zapewnienie różnorodności i zachowanie odrębności kulturowej regionów. A jak działają Fundusze Europejskie w Polsce? Zasady ich wydatkowania określa Umowa Partnerstwa. Środki te - kwota 82,5 mld euro - dystrybuowane są za pośrednictwem 6 programów krajowych i 16 - regionalnych. Programami krajowymi zarządza centralnie Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Są to: 1. <a href="https://www.pois.gov.pl/">Program </a><a href="https://www.pois.gov.pl/">Program Infrastruktura i Środowisko</a><a href="https://www.pois.gov.pl/">i Środowisko</a>, na który przeznaczono najwięcej środków. Priorytetami tego programu są: gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, rozwój infrastruktury technicznej kraju i bezpieczeństwo energetyczne. 2. <a href="https://www.poir.gov.pl/">Program Inteligentny Rozwój</a>. To również największy w Unii Europejskiej program finansujący badania, rozwój i innowacje. Dzięki niemu, wsparcie m.in. na wspólne prowadzenie przedsięwzięć badawczo-rozwojowych uzyskają naukowcy i przedsiębiorcy, a wyniki prac B+R znajdą praktyczne zastosowanie w gospodarce. "Od pomysłu do rynku" - to główne założenie tego programu. Oznacza ono wsparcie powstawania innowacji: od tworzenia koncepcji niespotykanych produktów, usług lub technologii, przez przygotowanie prototypów/linii pilotażowych, po ich komercjalizację. 3. <a href="https://www.power.gov.pl/">Program </a><a href="https://www.power.gov.pl/">Wiedza Edukacja Rozwój</a>, którego celem jest aktywizacja zawodowa osób młodych poniżej 30 roku życia pozostających bez zatrudnienia, wsparcie szkolnictwa wyższego, rozwój innowacji społecznych, mobilności i współpracy ponadnarodowej, a także reformy polityk publicznych w obszarach zatrudnienia, włączenia społecznego, edukacji, zdrowia i dobrego rządzenia. 4. <a href="https://www.polskacyfrowa.gov.pl/">Program </a><a href="https://www.polskacyfrowa.gov.pl/">Polska Cyfrowa</a>, który ma na celu zwiększenie dostępności do Internetu, stworzenie przyjaznej dla obywatela e-administracji, która umożliwi załatwianie wielu spraw za pośrednictwem komputera oraz upowszechnienie w społeczeństwie wiedzy i umiejętności korzystania z komputerów. 5. <a href="https://www.polskawschodnia.gov.pl/">Program Polska Wschodnia</a>, który jest ponadregionalnym programem dla województw Polski Wschodniej mającym na celu wzrost konkurencyjności i innowacyjności makroregionu Polski Wschodniej poprzez wsparcie innowacyjności i rozwoju badań oraz zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej makroregionu, w szczególności dzięki dostępności transportowej. 6. <a href="https://www.popt.gov.pl/">Program Pomoc Techniczna</a>, który ma zapewnić sprawne działanie instytucji systemu wdrażania funduszy, jak również stworzenie skutecznego systemu informacji i promocji środków europejskich. W Polsce działa też 16 programów regionalnych - osobnych dla każdego z województw. Zarządzają nimi instytucje samorządowe - zarządy województw. Oprócz tego w regionach przygranicznych funkcjonują programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej. Mają one międzynarodowy charakter i kładą nacisk na współpracę z zagranicznymi partnerami. Przykładowe przedsięwzięcia realizowane ponad granicami mogą dotyczyć ochrony dziedzictwa kulturowego i środowiska, rozbudowy infrastruktury, rozwoju przedsiębiorczości oraz edukacji.