Zbudował on rezydencję, która jako jedna z nielicznych spełniała wymagania etykiety przyjmowania koronowanych gości. Nawiązywała swoim przepychem do barokowych pałaców królów francuskich, stąd nazwy: "Wersal Polski", "Wersal Podlaski", "Wersal Północy". Pałac odwiedził August II Mocny, August III Sas, Stanisław August Poniatowski, car Paweł I oraz cesarz Józef II. 1. Zespół Pałacowy Branickich Jedna z najokazalszych barokowych rezydencji na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej, otoczona najlepiej zachowanym w Polsce ogrodem barokowym. Obecny kształt pałacu i ogrodów pochodzi z połowy XVIII w. i odzwierciedla ambicje królewskie hetmana Jana Klemensa Branickiego, stąd jego nazwa: "Wersal Polski", "Wersal Podlaski". Na teren kompleksu prowadzi brama wjazdowa zwana "Gryfem". Od 1950 r. zabytek jest siedzibą Uniwersytetu Medycznego i jest udostępniony do zwiedzania, tel. 085 748 56 14. 2. Dworzec PKP - ul. Kolejowa 9 Dworzec kolei warszawsko-petersburskiej wybudowany w stylu klasycystycznym po roku 1862. Uznawany był za jeden z najelegantszych dworców na tej linii. Na antresoli w budynku głównym, w Księgarni Turystycznej, znajduje się Punkt Informacji Turystycznej. 3. Kościół p.w. Chrystusa Króla i św. Rocha - ul. Abramowicza 1 Jeden z pierwszych modernistycznych kościołów w Europie, zbudowany w latach 1926-66; najwyższy budynek miasta - 83 m, zwieńczony 3-metrową figurą Matki Bożej. Kościół zbudowano na planie koła, co w czasie II wojny światowej chcieli wykorzystać Sowieci, mając w planach otwarcie cyrku. Na wałach, nad głównym wejściem, znajduje się figura S. Horno-Popławskiego Chrystus Dobry Pasterz. 4. Pałacyk Chaima Nowika - ul. Lipowa 35 Otoczona kutym ogrodzeniem rezydencja fabrykanta kapeluszy i sukna, wybudowana w latach 1910-1912, w stylu secesyjnym. Od roku 1927 w pałacyku zaczęto wynajmować mieszkania, cześć budynku wydzierżawiono wojsku, które otworzyło tu Powiatową Komendę Uzupełnień. Obecnie siedziba Wojskowej Komendy Uzupełnień. 5. Cerkiew św. Mikołaja Cudotwórcy - ul. Lipowa 15 Sobór prawosławny zbudowany w latach 1843-46, w stylu klasycystycznym. Jest on katedrą Diecezji Białostocko-Gdańskiej oraz siedzibą J.E. Arcybiskupa Jakuba. Wystrój wnętrza z czasów budowy nie zachował się w całości, całkowitemu zniszczeniu uległy malowidła ścienne, a obecne polichromie wykonał w latach 1975-76 Józef Łotowski. W prawym skrzydle cerkwi znajdują się relikwie św. Męczennika Gabriela Zabłudowskiego oraz Ikona Matki Bożej Białostockiej. 6. Pomnik Ludwika Zamenhofa (1859-1917) - Skwer Zamenhofa Ludwik Lejzor Zamenhof, zwany Doktorem Esperanto, urodził się w Białymstoku w żydowskiej rodzinie nauczycieli. Rodzice wybrali dla niego karierą lekarską, ale Ludwik, choć skończył medycynę, wolał zająć się swoją pasją - językiem, który miał połączyć wszystkich ludzi. Bez wątpienia inspiracją stworzenia języka międzynarodowego była wielokulturowa atmosfera Białegostoku - przed II wojną światową w mieście mieszkało dziewięć różnych narodowości. Obecnie językiem esperanto posługuje się ponad 2 mln ludzi na całym świecie. 7. Miejsce, gdzie stał Dom Zamenhofa - ul. Zamenhofa 26 Na budynku przy mieszkalnym znajduje się mural - malowidło ścienne - przedstawiające Zamenhofa i esperantystów, oraz tablica pamiątkowa informująca o narodzinach twórcy języka esperanto. Ulica, przy której stał drewniany dom Zamenhofów, pierwotnie nazywana Zieloną, w 1919 r. została przemianowana na ul. Zamenhofa. 8. Rynek Miejski / Ratusz - Rynek Kościuszki Białystok może pochwalić się nietypowym, bo trójkątnym rynkiem miejskim, który jest wynikiem układu dawnych traktów handlowych. Barokowy ratusz w jego centrum został wzniesiony w latach 1745-62 z fundacji J. K. Branickiego, rozebrany w 1940 r. przez Sowietów, którzy mieli w planach postawienie na jego miejscu pomnika Stalina. Odbudowany w latach 50-tych XX w. obecnie jest siedzibą Muzeum Podlaskiego. 9. Pomnik J. Piłsudskiego - Rynek Kościuszki Pomnik dłuta J. Wakulińskiego, odsłonięty uroczyście 11 listopada 1991 r. Jest on przypomnieniem licznych wizyt Marszałka w Białymstoku, gdzie pod pseudonimem "Wiktor" nadzorował pracę Polskiej Partii Socjalistycznej. Najważniejsza wizyta Marszałka odbyła się 21 sierpnia 1921 r., kiedy to mieszkańcy miasta nadali mu tytuł Honorowego Obywatela Miasta. 10. Katedra Wniebowzięcia NMP - Fara - ul. Kościelna 2 Tworzą ją: stary Kościół Farny (biały) - późnorenesansowy z barokowym wnętrzem, zbudowany w latach 1617-26 oraz neogotycka, 72,5-metrowa, "przybudówka" z czasów zaboru carskiego, wybudowana w latach 1900-05. Białostocka katedra jest trójnawową bazyliką z pięknym, drewnianym ołtarzem z 1915 r., a obecnie także siedzibą Arcybiskupa Metropolity Białostockiego. W starym kościele, w krypcie, pochowana jest Izabela Branicka, a przy ołtarzu znajduje się nagrobek serca Jana Klemensa Branickiego. 11. Loża Masońska / Książnica Podlaska - ul. Kilińskiego 16 W latach 1803-06, w miejscu dawnej wozowni, wybudowana została siedziba loży masońskiej. Dzieje masonerii w Białymstoku sięgają 1770 r., gdy przy dworze J. K. Branickiego powołana została loża "Złotego Pierścienia". Powrót świetności masonów miał miejsce ok. 1804 r. podczas zaboru pruskiego oraz w 1818 roku. Kres loży białostockiej nastąpił w roku 1922, kiedy to Białystok znalazł się w zaborze rosyjskim. W Cesarstwie Rosyjskim zakazano bowiem prowadzenia działalności masońskiej. Obecnie budynek jest siedzibą biblioteki "Książnica Podlaska". 12. Pałacyk Gościnny Nazywany Domem Koniuszego, powstały w latach 1766-71 z fundacji J. K. Branickiego. Przypuszczalnie miał pełnić funkcje "domu dla przyjemności", bardzo modnego w XVIII w. Po śmierci Izabeli Branickiej, pani na Białymstoku, przeszedł wraz z całą rezydencją w ręce carów Rosji. W 1913 r. w pałacyku otwarto restaurację Renaissance, potem cukiernię i restaurację Savoy. Obecnie mieści się tu Urząd Stanu Cywilnego oraz Kancelaria Prezydenta Miasta. 13. Centrum im. L. Zamenhofa - ul. Warszawska 15 Nowoczesne centrum konferencyjno - oświatowe, biblioteka esperancka, multimedialna wystawa muzealna "Białystok L. Zamenhofa", ulokowane w zabytkowej kamienicy. 14. Pałac Cytrona - Muzeum Historyczne - ul. Warszawska 37 Pałac wybudowała w latach 1910-13 rodzina Lurie i sprzedała go fabrykantowi Samuelowi Hirszowi Cytronowi. Na swoją działalność pomieszczenia wynajmowała Izba Skarbowa, a w latach 30-tych XX w. miało tu siedzibę Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Do roku 1976 r. w budynku mieściło się Muzeum Ruchu Rewolucyjnego, które w 1990 r. przekształcono w Muzeum Historyczne. 15. Kościół p.w. św. Wojciecha W 1796 r. w Białymstoku powstała ewangelicko-augsburska gmina wyznaniowa, która w roku 1825 otrzymała plac na budowę świątyni, budynku parafialnego, mieszkania dla pastora i szkoły. Na początku XX-go w. gmina liczyła ok. pięciu tysięcy osób, co spowodowało podjęcie decyzji o budowie nowego kościoła. W 1909 r. rozpoczęto jego budowę, a w 1912 wyświęcono. Od 1944 r., po opuszczeniu przez ewangelików, kościół został przejęty przez katolików; znajdują się tu relikwie Św. Wojciecha. 16. Teatr Dramatyczny Zbudowany w latach 1933-1938, początkowo jako siedziba Domu Ludowego, a następnie Teatru Miejskiego im. Józefa Piłsudskiego. W październiku 1939 r. w budynku odbył się Zjazd Delegatów Zgromadzenia Ludowego, który "przegłosował" przyłączenie Białostocczyzny do Zachodniej Białorusi. Obecnie mieści się tu Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki, ze Sceną Małą i Dużą. 17. Park Planty Modernistyczny park z lat 1932-34, otaczający Pałac Branickich, z Aleją Zakochanych, stawem w kształcie serca, rosarium, rzeźbą praczek S. Horno-Popławskiego i kolorową, podświetlaną fontanną. 18. Galeria Arsenał Galeria Arsenał powstała w 1965 roku jako jedno z Biur Wystaw Artystycznych, a na jej siedzibę wykorzystano budynek dawnego arsenału Jana Klemensa Branickiego, w kompleksie Pałacu Branickich. Galeria realizuje konsekwentny autorski program wystawienniczy - prezentuje i promuje sztukę najnowszą różnych mediów (malarstwo, rzeźba, obiekty, fotografia, wideo, instalacje intermedialne, performance itp.), organizując ponad 20 wystaw rocznie. 19. Rzeźba "pies Kawelin" W 1938 r. rzeźbiarz Piotr Sawicki wykonał rzeźbę psa Kawelina - buldoga na krzywych łapkach. Miał on być rzeźbiarskim portretem jednego z oficerów armii carskiej - Mikołaja Kawelina - stałego bywalca hotelu Ritz, chętnie przebywającego w gronie białostockich artystów. Rzeźba zaginęła w czasie wojny i została wiernie odtworzona w 2005 r. przez M. Niedzielko. 20. Pomnik spalonej Synagogi W latach 1909-13, w żydowskiej dzielnicy Schulhof, na rzucie kwadratu, wzniesiono Wielką Synagogę. Wykonana była w stylu neogotyckim i neobiznatyjskim. Długość jednego jej boku przekraczała 20 m! W synagodze tej celebrowano nabożeństwa w najważniejsze święta. 27 czerwca 1941 r. do miasta wkroczyli hitlerowcy, gromadząc w Wielkiej Synagodze około tysiąc białostockich Żydów i podkładając ogień. Na pamiątkę zagłady narodu żydowskiego ustawiono pomnik - wypaloną ogniem kopułę synagogi. 21. Bojary Bojary są jedną z najstarszych dzielnic Białegostoku. Nazwa ta wywodzi się od określenia osiedlającej się tu od XV w. ludności - bojarów. Zabudowa to przeważnie parterowe drewniane domy, które można traktować jako przykłady mieszczańskich dworków. Od końca XIX w. oraz w okresie dwudziestolecia międzywojennego powstały tu także nieliczne kamienice czynszowe oraz wille. W latach 70-tych XX w. rozpoczęto planowe wyburzanie tej dzielnicy. Obecnie cała dzielnica objęta jest ochroną konserwatora zabytków. //