Po przełomie 1989 roku polska polityka zagraniczna zmierzała do powiązania Polski z Zachodem i jego instytucjami. Początkowo celem nie było członkostwo w NATO - nierealne dopóki istniał ZSRR, lecz od początku czyniono starania o kontakty z Sojuszem i gwarancje ochrony z jego strony. W październiku 1989 po raz pierwszy w historii NATO na obrady Zgromadzenia Parlamentarnego NATO w Rzymie zaproszono parlamentarzystów z Polski wówczas należącej do Układu Warszawskiego. Stosunki dyplomatyczne nawiązano w marcu 1990, gdy minister spraw zagranicznych Krzysztof Skubiszewski złożył wizytę w Kwaterze Głównej NATO, przy której Polska utworzyła misję łącznikową. Zarówno dla ZSRR, jak i dla Zachodu wejście do NATO także tej części Niemiec, która przed zjednoczeniem należała do NRD, miało być jedynym wyjątkiem od zasady, że Sojusz nie otwiera się na inne państwa. Administracja USA - jeszcze w 1993 roku - uznawała, że sprawa członkostwa Polski, Czech i Węgier jest przedwczesna. Opory wiązały się nie tylko z obawami przed reakcją Rosji. Niektóre państwa członkowskie - jak Francja - kręgi wojskowe i niektórzy politycy obawiali się osłabienia wojskowego charakteru sojuszu. W lipcu 1990 na szczycie w Londynie sojusz zaproponował państwom Układu Warszawskiego partnerstwo i rozwój kontaktów wojskowych, uznając, że oba bloki przestały być przeciwnikami. Prezydent USA George Bush w liście do premiera <a class="textLink" href="https://wydarzenia.interia.pl/tematy-tadeusz-mazowiecki,gsbi,1505" title="Tadeusza Mazowieckiego" target="_blank">Tadeusza Mazowieckiego</a> zapowiedział zaproszenie Polski i innych państw regionu do nawiązania regularnych kontaktów z NATO. Odtąd Polska może uczestniczyć w spotkaniach NATO bez prawa głosu. We wrześniu 1990 do Polski pierwszy raz przyjechał sekretarz generalny NATO - był nim wówczas Manfred Wörner. Na pytanie o perspektywy włączenia byłych krajów bloku wschodniego odpowiada: "Nic nie wskazuje, by taki wariant był rozważany". W kwietniu 1991 roku prezydent Lech Wałęsa po spotkaniu z sekretarzem generalnym NATO w Brukseli oświadczył: "Były to wstępne rozmowy. Będzie ich więcej, bo pragniemy jednej, bezpiecznej Europy, a jej gwarancje znajdują się w NATO". W lipcu 1991 roku Układ Warszawski został formalnie rozwiązany w Pradze. Nieudany pucz w sierpniu 1991 przeciw prezydentowi ZSRR Borysowi Jelcynowi ukazał niebezpieczeństwa nieprzewidzianego rozwoju wydarzeń w ZSRR i dał impuls do prac nad nowymi sposobami zbliżenia NATO i państw Europy Środkowej. Rozszerzeniu kontaktów miała służyć Północnoatlantycka Rady Współpracy - NACC, zaproponowana w październiku 1991 w Waszyngtonie przez szefów dyplomacji USA i Niemiec. Szczyt NATO w Rzymie w listopadzie tego roku przyniósł deklarację, w której Sojusz - zachowując funkcje obronne - stawiał sobie zadania polityczne związane z bezpieczeństwem w Europie. We wrześniu 1991 premier Jan Krzysztof Bielecki na forum Rady Atlantyckiej w Waszyngtonie wystąpił z postulatem przyjęcia państw Europy Środkowej i Wschodniej do NATO.