Kontrola dotyczy przekształceń własnościowych dokonanych w latach 2006 - 2010. Objęto nią 31 jednostek, w tym resort zdrowia, 15 jednostek samorządu terytorialnego, 12 spółek powstałych w wyniku likwidacji szpitali, 3 spółki, którym samorządy wydzierżawiły majątek po zlikwidowaniu szpitali. <a class="textLink" href="https://wydarzenia.interia.pl/tematy-nik,gsbi,25" title="NIK" target="_blank">NIK</a> oceniała m.in. przebieg procesu likwidacji szpitali publicznych, sposób zapewnienia dostępu do świadczeń zdrowotnych przez niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej utworzone przez spółki, które powstały w miejsce zlikwidowanych szpitali oraz działania podejmowane przez Ministra Zdrowia na rzecz wsparcia jednostek samorządu terytorialnego w procesie przekształceń. Jak czytamy w raporcie, "zmiana formy organizacyjno-prawnej podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, w przypadku części kontrolowanych jednostek, nie doprowadziła do zaprzestania generowania strat". Według NIK, nie poprawiła się dostępność świadczeń zdrowotnych, zaś jednostki samorządowe w niewystarczającym stopniu monitorowały sytuację finansową nowo tworzonych podmiotów oraz zakres udzielanych przez nie świadczeń. W ocenienie NIK, niektóre organy założycielskie nie nadzorowały prawidłowo procesu likwidacji SPZOZ. Autorzy raportu wskazują, że na niewystarczające efekty przekształceń wpływ miały zarówno czynniki wewnętrzne - brak konsekwentnych działań restrukturyzacyjnych, jak i uwarunkowania zewnętrzne, wynikające z ograniczonej wysokości kontraktów zawieranych z NFZ. NIK przypomniała, że minister zdrowia uruchomił program wieloletni "Wsparcie jednostek samorządu terytorialnego w działaniach stabilizujących system ochrony zdrowia". Według NIK, podczas jego realizacji doszło do nieprawidłowości polegających "na finansowaniu działań nieprzewidzianych w programie oraz braku instrumentów niezbędnych do oceny skutków jego realizacji". Izba podkreśliła, że podstawą decyzji o likwidacji Samodzielnych Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej i tworzeniu w ich miejsce spółek było założenie, że powstaną sprawne i efektywne ekonomicznie placówki ochrony zdrowia, które zapewnią świadczenia zdrowotne, gwarantując przy tym zbilansowanie kosztów działalności z osiąganymi przychodami. Według NIK, przekształcenie w spółkę prawa handlowego może poprawić zarządzenie placówką, jednak nie zastąpi konsekwentnej restrukturyzacji, a przyjęte założenia muszą być weryfikowane z powodu zmian w wysokości kontraktów z NFZ, konkurencji na rynku usług medycznych oraz rosnących oczekiwań pacjentów. Izba zwróciła się do samorządów, by w przypadku przekształceń zapewniły odpowiedni nadzór nad procesem restrukturyzacji podmiotów leczniczych, które będą działać w formie spółek oraz by przeciwdziałały ograniczaniu zakresu świadczeń zdrowotnych udzielanych przez restrukturyzowane jednostki. Jak zaznacza NIK, w przypadku likwidacji SPZOZ, w umowie zawieranej z likwidatorem powinien być określony szczegółowy zakres działań i harmonogram ich realizacji, zaś wysokość wypłacanego wynagrodzenia powinna być uzależniona od faktycznie wykonanej pracy. Kontrola wykazała m.in., że w przypadku czterech samorządów, przekazały one prawo własności do nieruchomości nowo utworzonym spółkom, co w przypadku ich upadłości spowoduje utratę bazy dla realizacji swoich zadań w zakresie ochrony zdrowia. Obecnie kwestie przekształceń szpitali w spółki reguluje ustawa o działalności leczniczej (weszła w życie w tym roku). Zakłada ona, że samorządy, które tego nie dokonają muszą pokryć ujemne wyniki finansowe lecznic. Z kolei samorządy przekształcające szpitale mogą liczyć na rządową pomoc finansową.