To kolejna ekspozycja przygotowana przez Muzeum Okręgowe w cyklu ph. "Skarby klasztorów w Małopolsce". Podobnie jak poprzednia wystawa, na której zaprezentowano unikatowe i do tego momentu nigdzie nie prezentowane poza murami klasztoru zabytki ze skarbca oo cystersów ze Szczerzyca, ta również zasłużenie cieszy się dużym zainteresowaniem sądeczan i gości. Bo też może zainteresować! W Nowym Sączu karmelici pokazują eksponaty, które po raz pierwszy opuściły klasztorne mury i skarbce, i - jak informuje autor wystawy - Marek Wcześny, nie widzieli ich do tej pory nawet krakowianie. Karmelici krakowscy mają ogromną, bogatą i bardzo wartościową bibliotekę. Dość powiedzieć, że same zbiory z okresu od XV do XVIII wieku liczą sobie ponad 15 tys. woluminów. Powstawały od chwili założenia klasztoru w końcu XIV w. Księgozbiór zapoczątkowały antyfonarze powstałe w latach 1395 -1397 przywiezione przez założycieli krakowskiego opactwa - zakonników z Pragi. Księgi sporządzono na pergaminie, po łacinie, z kwadratowymi znakami muzycznymi, zwanymi "notae quadratae". Pierwotnie składały się z trzech woluminów. W zbiorach karmelitów zachowały się dwie księgi, a jedna jest w zbiorach Biblioteki Ossolińskich we Wrocławiu. Na sądeckiej wystawie można obejrzeć też jeden z najcenniejszych rękopisów "Revelationes S. Birgittae" z 1386r. Na świecie są tylko trzy takie egzemplarze. Krakowscy karmelici chlubią się wspaniałym zbiorem unikatowych inkunabułów. "Postilla super epistolas S. Pauli" jest jedynym egzemplarzem zachowanym do naszych czasów. Interesującym inkunabułem jest też "Herbarium" z 1491 r - zielnik z drzeworytami botanicznymi. Jedyny egzemplarz w Polsce. Wyjątkowy i jedyny w polskich zbiorach jest również "Constitutiones", z 1499 r. zawierający najstarsze drukowane konstytucje zakonne. Z licznej kolekcji graduałów, najcenniejszy - o. Stanisława ze Stolca pochodzi z 1644 r. To jedna z największych ksiąg, o wysokości 80 cm, a po otworzeniu mająca 130 cm szerokości. Przepiękny i bogato zdobiony graduał ma wiele ciekawych miniatur. Przy literze "F" przedstawiono kardynała przyjmującego karmelitów. Pod literą "P" namalowano hołd pasterzy na tle renesansowej architektury. Trójcę Św. ukazano z trzema twarzami przy literze "S". Licznie reprezentowane są też dokumenty "cywilne": nadania i przywileje królewskie, rachunki i rozliczenia ojców karmelitów. Wśród nich jest pierwsza drukowana polska kronika. Jej pierwsze wydanie z 1519 roku, ze względu na zawartą krytykę królów, magnatów i kleru zostało skonfiskowane dekretem królewskim. Po poprawkach autora wydano je w 1521 roku. Księga zawiera pierwszy poczet władców polskich od Lecha i Czecha po Zygmunta Augusta. Także kolekcji obrazów zgromadzonej w klasztorze Na Piasku, pozazdrościć mogą najlepsze muzea. W Nowym Sączu możemy oglądać np. obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z początku XVII w. z kościoła we Lwowie. Otoczony kultem i słynący cudami obraz jest XVII-wiecznym powtórzeniem Jasnogórskiej Hodigitrii. Bogaty jest też zbiór naczyń liturgicznych: monstrancji, kielichów i relikwiarzy. Najstarsze wykonano w XVII w. Klasztor ma liczne ornaty, dalmatyki i kapy. Wśród nich kapę z aksamitu tureckiego, będącego darem króla Jana III Sobieskiego, jako wotum dziękczynne za zwycięstwo pod Wiedniem. Kolebką zakonu była Góra Karmel ("ogród")w Palestynie nad Morzem Śródziemnym w pobliżu Hajfy, uważana za górę świętą związaną z prorokiem Starego Testamentu Eliaszem. Ojcami założycielami zgromadzenia karmelitów są: Aymerik de Melefaida - legat Stolicy Apostolskiej i patriarcha Antiochii oraz Bertold z Kalabrii - pierwszy przeor wspólnoty pustelników. Regułę dla pustelników z Karmelu opracował między rokiem 1206 a 1214, św. Albert, a zatwierdził ją papież Honoriusza III w 1226 roku. Po upadku Królestwa Jerozolimskiego prześladowani przez Saracenów zakonnicy, przenieśli się do Europy. W 1245 r. odbyła się pierwsza kapituła w Aylesford. Generałem zakonu został wybrany Szymon Stock (późniejszy święty). Za jego staraniem na soborze w Lyonie w 1245 r. karmelici zostali zaliczeni do zakonów żebrzących, a papież Innocenty IV w 1247 r. złagodził Regułę dostosowując ją do nowych warunków życia. Do Polski pierwsi karmelici zostali sprowadzeni do Krakowa w 1397 r. przez królową Jadwigę i króla Władysława Jagiełłę. Karmelici przybyli tutaj z klasztoru przy kościele Matki Boskiej Śnieżnej w Pradze "Na Piasku" i przejęli budujący się kościół z klasztorem na przedmieściu Krakowa przed Bramą Szewską, w miejscu zwanym także "Na Piasku". saw